International Journal of Innovative Approaches in Social Sciences
Abbreviation: IJIASOS | ISSN (Online): 2602-4500 | DOI: 10.29329/ijiasos

Research article    |    Open Access
International Journal of Innovative Approaches in Social Sciences 2025, Vol. 9(3) 86-121

Öğretmen Adaylarında Yaratıcı Düşünmenin Gelişimine Yönelik SCAMPER Temelli Uygulama ve Torrance Yaratıcılık Boyutlarına Göre Analizi

Merve Önol

pp. 86 - 121   |  DOI: https://doi.org/10.29329/ijiasos.2025.1353.1

Publish Date: September 30, 2025  |   Single/Total View: 0/0   |   Single/Total Download: 0/0

PDF Download

Abstract

Bu araştırmanın amacı, öğretmen adaylarının eğitim sistemine yönelik geliştirdikleri yaratıcı çözüm önerilerinin SCAMPER tekniği aracılığıyla yapılandırılmasını sağlamak ve bu önerileri Torrance’ın yaratıcı düşünme boyutları olan akıcılık, özgünlük, esneklik ve ayrıntı düzeyi açısından analiz etmektir. Nitel araştırma deseninde yürütülen çalışmada, katılımcılar eğitim fakültesinde öğrenim görmekte olan 50 öğretmen adayından oluşmaktadır. SCAMPER tekniği, her bir grubun eğitim sistemine yönelik sorunları tanımlayıp bunlara yaratıcı ve uygulanabilir çözümler üretmesini desteklemek amacıyla grup çalışmaları biçiminde uygulanmıştır. Gruplar tarafından geliştirilen öneriler içerik analizi yöntemiyle incelenmiş; elde edilen veriler Torrance’ın yaratıcı düşünme modeline göre çözümlenmiştir. Elde edilen bulgular, SCAMPER tekniğinin öğretmen adaylarının yaratıcı düşünme becerilerini çok boyutlu biçimde ortaya koymuştur. Özellikle akıcılık ve özgünlük boyutlarının öne çıktığı, bazı gruplarda esneklik ve ayrıntı düzeyi açısından da dikkat çekici fikirler üretildiği görülmüştür. Katılımcıların önerileri sıklıkla dijitalleşme, bireyselleştirilmiş eğitim, ölçme-değerlendirme sistemlerinin dönüşümü ve eğitim politikalarının yeniden yapılandırılması gibi çağdaş temalarla örtüşmektedir. Bu bağlamda SCAMPER tekniğinin, öğretmen adaylarının yaratıcı problem çözme becerilerini destekleyici bir öğretim stratejisi olarak öğretmen yetiştirme programlarında etkili biçimde kullanılabileceği sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca, 21. yüzyılın gerektirdiği yaratıcı düşünme becerilerinin topluma kazandırılmasında, yaratıcı düşünme konusunda yetkin öğretmenlerin yetiştirilmesinin kritik önemde olduğu vurgulanmaktadır. Bu doğrultuda, öğretmen eğitiminde yaratıcı düşünme becerisini geliştirmeye yönelik yapılandırılmış uygulamalara ve tekniklere daha fazla yer verilmesi önerilmektedir.

Keywords: Yaratıcı Düşünme, SCAMPER, Torrance Yaratıcılık Boyutları, Eğitim Sistemi, Öğretmen Adayları

How to Cite this Article?

APA 7th edition
Onol, M. (2025). Öğretmen Adaylarında Yaratıcı Düşünmenin Gelişimine Yönelik SCAMPER Temelli Uygulama ve Torrance Yaratıcılık Boyutlarına Göre Analizi. International Journal of Innovative Approaches in Social Sciences, 9(3), 86-121. https://doi.org/10.29329/ijiasos.2025.1353.1

Harvard
Onol, M. (2025). Öğretmen Adaylarında Yaratıcı Düşünmenin Gelişimine Yönelik SCAMPER Temelli Uygulama ve Torrance Yaratıcılık Boyutlarına Göre Analizi. International Journal of Innovative Approaches in Social Sciences, 9(3), pp. 86-121.

Chicago 16th edition
Onol, Merve (2025). "Öğretmen Adaylarında Yaratıcı Düşünmenin Gelişimine Yönelik SCAMPER Temelli Uygulama ve Torrance Yaratıcılık Boyutlarına Göre Analizi". International Journal of Innovative Approaches in Social Sciences 9 (3):86-121. https://doi.org/10.29329/ijiasos.2025.1353.1
References
  1. Abalı Öztürk, Y., & Şahin, Ç. (2013). Süreç odaklı ölçme-değerlendirme yöntemlerinin uygulanmasında yaşanacak güçlükler: Sınıf öğretmeni adaylarının görüşleri. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 36, 109–123. [Google Scholar]
  2. Abell, S. K., & Siegel, M. A. (2011). Assessment literacy: What science teachers need to know and be able to do. In The Professional Knowledge Base of Science Teaching (pp. 205-221). Dordrecht: Springer Netherlands. [Google Scholar]
  3. Acar, A., & Arslan, E. (2020). SCAMPER tekniği üzerine yapılan çalışmaların analizi: Bir meta-sentez çalışması. VIRTUS, (116), 1536–1555. [Google Scholar]
  4. Akçam, M. (2007). İlköğretim fen bilgisi derslerinde yaratici etkinliklerin öğrencilerin tutum ve başarılarına etkisi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Balıkesir Üniversitesi. [Google Scholar]
  5. Akkoç, Ö. (2019). Okul ortamının psikolojik güçlendirme özelliğinin beden eğitimi öğretmenlerinin kuruma güven ve bağlılığı ile ilişkisinin incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi. [Google Scholar]
  6. ALZayat, N. M. (2014). The development of creative thinking in preschool teachers: The effects of SCAMPER program. Psycho-Educational Research Reviews, 3(2), 84-90. [Google Scholar]
  7. Anderson, L. W., Krathwohl, D. R. (2001). A Taxonomy for Learning, Teaching, and Assessing: A Revision of Bloom's Taxonomy of Educational Objectives. New York: Addison Wesley Longman. [Google Scholar]
  8. Baki, Y. (2024). SCAMPER tekniğinin yazma becerilerinin gelişimine etkisi. Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (14), 1251-1270. [Google Scholar]
  9. Bialik, M., & Fadel, C. (2015). Skills for the 21st Century: What Should Students Learn? Boston, MA: Center for Curriculum Redesign. [Google Scholar]
  10. Baş, Ş., & Kaptan, A. Y. (2021). Sanatsal yaratım sürecinde SCAMPER tekniğinin kullanılması. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 10(3), 1126-1149. [Google Scholar]
  11. Black, P., & Wiliam, D. (2010). A pleasant surprise. Phi Delta Kappan, 92(1), 47-48. [Google Scholar]
  12. Boonpracha, J. (2023). SCAMPER for creativity of students’ creative idea creation in product design. Thinking Skills and Creativity, 48, 101282. [Google Scholar]
  13. Bougrine, S., Vinchon, F., El Hayek, S., Augereau-Landais, M., Mourey, F., Feybesse, C., Sundquist, D., & Lubart, T. (2023). Creativity, critical thinking, communication, and collaboration: Assessment, certification, and promotion of 21st century skills for the future of work and education. Journal of Intelligence, 11(3), 54-86. https://doi.org/10.3390/jintelligence11030054 [Google Scholar] [Crossref] 
  14. Buser, J. K., Buser, T. J., Gladding, S. T. ve Wilkerson, J. (2011). The creative counselor: Using the SCAMPER model in counselor training. Journal of Creativity in Mental Health, 6(4), 256-273. https://doi.org/10.1080/15401383.2011.631468 [Google Scholar] [Crossref] 
  15. Cox, D. (2020). Yaratıcı düşünme for dummies. (1. Basımdan çeviri) (Çev. Esra Ün). Atlas Akademik: Ankara. [Google Scholar]
  16. Creswell, J. W. (2013). Qualitative inquiry and research design: Choosing among five approaches (3rd ed.). London: Sage. [Google Scholar]
  17. Dağ, F., & Durdu, L. (2011). Öğretmen adaylarinin proje tabanli öğrenme sürecine yönelik görüşleri. Education Sciences, 7(1), 200-211. [Google Scholar]
  18. Dağtaş, A., & Tanrıverdi, T. (2020). Ortaokullarda dağıtılan öğrenci karneleri hakkında öğretmenlerin görüşlerinin değerlendirilmesi. Medeniyet Eğitim Araştırmaları Dergisi, 4(2), 82-100. [Google Scholar]
  19. Darling-Hammond L., Hyler M. E., Gardner M. (2017, June 5). Effective teacher professional development. Learning Policy Institute. https://learningpolicyinstitute.org/product/effective-teacher-professional-development-report. Erişim Tarihi: 10.07.2025 [Google Scholar]
  20. Dillon, J. (2007). Researching science learning outside the classroom. Journal of The Korean Association For Science Education, 27(6), 519-528. [Google Scholar]
  21. Erdönmez, İ. (2019). Özel yetenekli öğrencilerin coğrafya eğitiminde SCAMPER tekniği ile STEAM uygulamaları. (Yayınlanmamış yükseklisans tezi). Gazi Universitesi. [Google Scholar]
  22. Gömleksız, M. N., & Kan, A. Ü. (2012). Eğitimde duyuşsal boyut ve duyuşsal öğrenme. Electronic Turkish Studies, 7(1), 1159-1177. [Google Scholar]
  23. Gürdogan Bayır, Ö. (2019). İlkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin farklılıklara saygı konusundaki görüşlerinin hikaye tabanlı analizi. Uluslararası Elektronik İlköğretim Dergisi, 11(4), 403-411. [Google Scholar]
  24. İşeri, A. (2020). Küresel beceriler ve ders kitaplarına yansıması. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 18(1), 296-325. [Google Scholar]
  25. İşleyen, T., & Küçük, B. (2013). Öğretmen adaylarının yaratıcı düşünme düzeylerinin farklı değişkenler açısından incelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(21), 199-208. [Google Scholar]
  26. Jeffrey, B., & Craft, A. (2004). Teaching creatively and teaching for creativity: distinctions and relationships. Educational Studies, 30(1), 77–87. https://doi.org/10.1080/0305569032000159750 [Google Scholar] [Crossref] 
  27. Karataş, S., & Tonga, E. (2016). SCAMPER (Yönlendirilmiş beyin firtınası) tekniğinin kullanımına yönelik öğretmen adaylarının görüşleri. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 5(4), 329-339. [Google Scholar]
  28. Khawaldeh, H. M. (2018). The effectiveness of SCAMPER and CoRT programs on creativity among gifted and talented students (Doctoral dissertation) Universiti Utara Malaysia. [Google Scholar]
  29. Lu, K., Hao, N., & Li, S. (2020). Creative thinking facilitates perspective taking. Psychological Science, 31(6), 661-669. DOI: 10.1177/0956797620904583 [Google Scholar]
  30. Lucas, B. (2022). Creative thinking in schools across the world: A snapshot of progress in 2022. London: Global Institute of Creative Thinking. [Google Scholar]
  31. Mat, N. C., & Jamaludin, K. A. (2024). Effectiveness of practices and applications of student-centered teaching and learning in primary schools: A systematic literature review. International Journal of Academic Research in Progressive Education and Development, 13(3), 1025-1044. [Google Scholar]
  32. Merriam, S. B. (2023). Nitel Araştırma Desen ve Uygulama İçin Bir Rehber. (3. Basımdan çeviri) (Çev. Ed. Selahattin Turan). Nobel Akademik: Ankara. [Google Scholar]
  33. Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook (2nd ed.). Thousand Oaks, CA: Sage Publications. [Google Scholar]
  34. Onarheim, B., & Friis-Olivarius, M. (2013). Applying the neuroscience of creativity to creativity training. Frontiers in Human Neuroscience, 7, 656. [Google Scholar]
  35. Özaltay, N. (2020). Yönlendirilmiş beyin fırtınası (SCAMPER) tekniğinin fen bilgisi öğretmen adaylarının yaratıcılıklarına ve materyal motivasyonlarına olan etkisinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Mersin Üniversitesi. [Google Scholar]
  36. Özdemir, F., & Kaplan, A. (2017). Öğretmen adaylarinin bakiş açisindan Türk eğitim sisteminin sorunlari ve bu sorunlara yönelik çözüm önerileri. Electronic Turkish Studies, 12(28), 577-592 [Google Scholar]
  37. Özen, Z., & Adıgüzel, Ö. (2018). Okul-gerçek yaşam ve sorumluluk üstlenme ilişkisini sorgulayan yeni bir drama yaklaşımı: Komisyon modeli. Yaratıcı Drama Dergisi, 13(2), 153-172. [Google Scholar]
  38. Özerbaş, M. A. (2011). Yaratıcı düşünme öğrenme ortamının akademik başarı ve bilgilerin kalıcılığa etkisi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(3), 675-705. https://doi.org/10.17152/GEFD.07996 [Google Scholar] [Crossref] 
  39. Özyaprak, M. (2016). The effectiveness of SCAMPER technique on creative thinking skills. Journal For the Education of Gifted Young Scientists, 4(1), 31-40. [Google Scholar]
  40. Partnership for 21st Century Skills. (2009). P21 framework definitions: Framework for 21st century learning. https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED519462.pdf [Google Scholar]
  41. Pinkow, F. (2023). Creative cognition: A multidisciplinary and integrative framework of creative thinking. Creativity and Innovation Management, 32(3), 472-492. [Google Scholar]
  42. Pllana, D. (2019). Creativity in modern education. World Journal of Education, 9(2), 136-140. [Google Scholar]
  43. Rickinson, M., Dillon, J., Teamey, K., Morris, M., Choi, M. Y., Sanders, D., & Benefield, P. (2004). A review of research on outdoor learning. Field Studies Council. [Google Scholar]
  44. Robinson, K., & Aronica, L. (2016). Creative schools: The grassroots revolution that's transforming education. Penguin books. [Google Scholar]
  45. Runco, M.A. (2007). Creativity theories and themes: Research, development and practice. Amsterdam: Academic Press. [Google Scholar]
  46. Runco, M. A., & Jaeger, G. J. (2012). The standard definition of creativity. Creativity Research Journal, 24(1), 92-96. https://doi.org/10.1080/10400419.2012.650092 [Google Scholar] [Crossref] 
  47. Sak, U. (2020). Yaratıcılık gelişimi ve eğitimi. İstanbul: Vizitek Yayınları. [Google Scholar]
  48. Scott, G., Leritz, L. E., & Mumford, M. D. (2004). The effectiveness of creativity training: A quantitative review. Creativity Research Journal, 16(4), 361-388. https://doi.org/10.1080/10400410409534549 [Google Scholar] [Crossref] 
  49. Seyhan, B. Ç., & Bay, H. (2015). A qualitative study examining the effect of SCAMPER technic on concept learning: Ege University Example. In 5th The Future of Education Conference, 11-12 June, 2015 (p. 200). Padova: libreriauniversitaria.it edizioni [Google Scholar]
  50. Simonton, D. K. (2012). The Psychology of Creativity: A Historical Perspective. In S. J. Lopez (Eds.), Oxford Handbook of Positive Psychology (2nd ed.). New York: Oxford University Press. [Google Scholar]
  51. Sio, U. N., & Lortie-Forgues, H. (2024). The impact of creativity training on creative performance: A meta-analytic review and critical evaluation of 5 decades of creativity training studies. Psychological Bulletin, 150(5), 554. [Google Scholar]
  52. Sternberg, R. J. (2003). The development of creativity as a decision-making process. Creativity And Development, 1, 91-138. [Google Scholar]
  53. Thornhill-Miller, B., Camarda, A., Mercier, M., Burkhardt, J. M., Morisseau, T., Bourgeois-Bougrine, S., Vinchon, F., El Hayek, S., Augereau-Landais, M., Mourey, F., Feybesse, C., Sundquist, D., & Lubart, T. (2023). Creativity, critical thinking, communication, and collaboration: Assessment, certification, and promotion of 21st century skills for the future of work and education. Journal of Intelligence, 11(3), 54-86. https://doi.org/10.3390/jintelligence11030054 [Google Scholar] [Crossref] 
  54. Tomlinson, C. A. (2014). The differentiated classroom (2nd ed.). Alexandria, VA: ASCD. [Google Scholar]
  55. Tüysüz, C., & Kılıç, U. O. (2022). Ortaokul öğrencilerinin fen tabanlı girişimcilik düzeyi ile eleştirel düşünme eğilimi arasındaki ilişkinin incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 51(236), 3107-3120. [Google Scholar]
  56. Ülger, K. (2024). Yaratıcılık ve yaratıcı düşünme kavramlarının tanımı üzerine bir araştırma. Uluslararası İnsan ve Sanat Araştırmaları Dergisi, 9(4), 333-344. [Google Scholar]
  57. Waite, S., Roberts, M., & Lambert, D. (2020). National curriculum outdoors—A complete scheme of work. London: Bloomsbury. [Google Scholar]
  58. World Economic Forum. (2023). The future of jobs report 2023. https://www3.weforum.org/docs/WEF_Future_of_Jobs_2023.pdf [Google Scholar]
  59. Xhomara, V., & Uka, A. (2023). creativity in education: fostering creativity in the classroom using creative teaching methods. Beder Journal of Educational Sciences, 26(2), 1-22. [Google Scholar]
  60. Yenel, K., & Selçuk, G. (2024). Investigation of prospective teachers’ 21st century skills competency perceptions based on various variables. Kastamonu Education Journal, 32(3), 506-515. https://doi.org/10.24106/kefdergi.1525403 [Google Scholar] [Crossref] 
  61. Yenen, E. T., & Kılınç, H. H. (2018). Öğretmenlerin öğretmenlik mesleği genel yeterliklerine sahip olma düzeylerinin incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 7(4), 2767-2787. [Google Scholar]
  62. Yeşilyurt, E. (2020). Yaratıcılık ve yaratıcı düşünme: Tüm boyut ve paydaşlarıyla kapsayıcı bir derleme çalışması. OPUS International Journal of Society Researches, 15(25), 3874-3915. https://doi.org/10.26466/opus.662721 [Google Scholar] [Crossref] 
  63. Yin, R. K. (2018). Case study research and applications: Design and methods (6th ed.). Sage. [Google Scholar]
Meta
Vol. 9 (3)
Download
Metric
History
Related

Volume 9 Issue 3

September 2025

All Manuscript
Copyright © 2025 International Journal of Innovative Approaches in Social Sciences.
Pen Academic Publishing
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License. CC BY
All elements of this website were created using the BOQ™ - Intelligent Webverse System.
Pen Academic Publishing General Publication Policy: