2005-2018 Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programındaki Coğrafya İçerikli Konuların Karşılaştırmalı Değerlendirilmesi

Sevim Koçal & Yılmaz Geçit

doi:https://doi.org/10.29329/ijiasos.2023.628.3

Original article | Open Access
International Journal of Innovative Approaches in Social Sciences 2023, Vol. 7(4) 184-216

2005-2018 Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programındaki Coğrafya İçerikli Konuların Karşılaştırmalı Değerlendirilmesi

Sevim Koçal & Yılmaz Geçit

pp. 184 - 216 | DOI: https://doi.org/10.29329/ijiasos.2023.628.3

Published online: December 31, 2023 | Number of Views: 67 | Number of Download: 196

Download PDF

Abstract

İnsan ve mekan arasındaki ilişki ve etkileşimi kendine özgü prensipleriyle ele alan ve uygulamalı boyutuyla bugün artık mekan yöntemi konusunda da oldukça önemli veriler sağlayan coğrafya disiplini, doğası gereği yeryüzünün en eski disiplinlerinden birini teşkil etmektedir. Bu anlayış ve realitenin bir gereği olarak coğrafya içerikli konular ülkemizde de birçok disiplinin içeriğini oluşturmaktadır. İlkokulun ilk üç sınıfında Hayat Bilgisi dersi içerisinde yer almaya başlayan coğrafi konular, 4. sınıftan itibaren 7. sınıfa kadar da Sosyal Bilgiler ders içeriklerinde önemli bir alanı teşkil etmektedir. Bu çalışmada, coğrafya içerikli konuların 4-7. sınıflarda okutulan 2005-2018 Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programlarında yer alan amaç, öğrenme alanı, kazanım ve beceri ögeleri bağlamında ne ölçüde yer aldığı ve nasıl bir değişim geçirdiği tespit edilmiştir. İlgili araştırma nitel araştırma yaklaşımına uygun yürütülmüş olup veriler doküman analizi ile elde edilmiştir. Araştırma sonucunda, 2005 yılı öğretim programının toplam 18 amacının 6’sı, 2018 yılındaki toplam 17 amacın 5 tanesinin coğrafya ile doğrudan veya dolaylı ilişkili olduğu belirlenmiştir. Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı coğrafya kazanımları sayısal olarak karşılaştırıdığında 2005 yılı öğretim programından 2018 yılı öğretim programına geçildiğinde coğrafya kazanımlarının tüm sınıf düzeylerinde azaltıldığı tespit edilmiştir. Tüm bu bulgular coğrafya disiplinine ait kazanım sayısının genel anlamda yeni programda azaldığına işaret etmektedir. Ayrıca tüm bu sınıf düzeylerinde coğrafi kazanımların ağırlıklı olarak “Insanlar, Yerler ve Çevreler” öğrenme alanı içerisinde yer aldığı dikkat çekmektedir. Öte yandan coğrafya ile ilişkilendirilebilecek beceri sayısı 2005 yılı programında 4 iken 2018 yılı programında ise 9 olmuştur. Coğrafya ile ilişkili beceri sayısındaki artış coğrafya disiplininin kapsamı ve derinliği açısından olumlu değerlendirilebilir. Kazanımların önemli oranda “Insanlar, Yerler ve Çevreler” öğrenme alanında yer alması doğal karşılanırken diğer yandan coğrafya disiplininin doğası gereği diğer öğrenme alanlarıyla da daha fazla ilişkilendirilmesi beklenebilir.

Keywords: Coğrafya, Sosyal Bilgiler Öğretim Programı, Kazanım, Beceri, Amaçlar, Öğrenme Alanı

How to Cite this Article

APA 6th edition
Kocal, S. & Gecit, Y. (2023). 2005-2018 Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programındaki Coğrafya İçerikli Konuların Karşılaştırmalı Değerlendirilmesi . International Journal of Innovative Approaches in Social Sciences, 7(4), 184-216. doi: 10.29329/ijiasos.2023.628.3

Harvard
Kocal, S. and Gecit, Y. (2023). 2005-2018 Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programındaki Coğrafya İçerikli Konuların Karşılaştırmalı Değerlendirilmesi . International Journal of Innovative Approaches in Social Sciences, 7(4), pp. 184-216.

Chicago 16th edition
Kocal, Sevim and Yilmaz Gecit (2023). "2005-2018 Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programındaki Coğrafya İçerikli Konuların Karşılaştırmalı Değerlendirilmesi ". International Journal of Innovative Approaches in Social Sciences 7 (4):184-216. doi:10.29329/ijiasos.2023.628.3.

References

Akbulut, G. (2004). Coğrafya öğretimi ve yaratıcı düşünce. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 28(2), 216-222. [Google Scholar]
Akdağ, H. (2014). Sosyal bilgilerin tanımı, amacı, önemi ve Türkiye’deki önemi. R. Turan, A. M. Sünbül, H. Akdağ, (Ed.), Sosyal bilgiler öğretiminde yeni yaklaşımlar-I (s. 2-23). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık. [Google Scholar]
Akpınar, M. ve Kaymakçı, S. (2012). Ülkemizde sosyal bilgiler öğretiminin genel amaçlarına karşılaştırmalı bir bakış. Kastamonu Eğitim Dergisi, 20(2), 605- 626. [Google Scholar]
Aktaş, S. (2010). İlköğretim II. kademe sosyal bilgiler derslerinde coğrafya konularının öğretimi: sorunlar ve çözüm önerileri (Yüksek Lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi adresinden edinilmiştir. [Google Scholar]
Aydın, E. (2016). Sosyal bilgiler ders kitaplarındaki coğrafya kazanımlarına ait görsellerin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi) https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi adresinden edinilmiştir. [Google Scholar]
Bebe, H. İ. (2012). İlköğretim kurumlarında yeni müfredat 6.sınıf sosyal bilgiler coğrafya konularının incelenmesi (Yüksek Lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi adresinden edinilmiştir. [Google Scholar]
Bulut, B. ve Kaçar, (2020). Sosyal bilgiler öğretim programı ve 4-7. Sınıf sosyal bilgiler ders kitaplarının coğrafya kavramları bağlamında değerlendirilmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17 (2), 623- 650. [Google Scholar]
Çiftçi, B. ve Akça, D. (2019). 2005 ve 2018 Sosyal bilgiler öğretim programlarının coğrafi beceri ve coğrafi kazanım alanlarının karşılaştırılması. Eğitimde Yeni Yaklaşımlar Dergisi, 2(1), 33-59. [Google Scholar]
Demir, B. ve Haçat Oğuz, S. (2018). Sosyal bilim disiplinlerine göre 2005 ve 2018 sosyal bilgiler dersi öğretim programındaki kazanımların değerlendirilmesi. Uluslararası Sosyal Bilgilerde Yeni Yaklaşımlar Dergisi, 2(2), 27-56. [Google Scholar]
Doğanay, H. (1997). Coğrafya’ya giriş 1 (3.Baskı). İstanbul: Öz Eğitim Yayınları. [Google Scholar]
Karakuyu, M. (2010). Coğrafya ve hayatboyu öğrenme. R. Özey., S.İncekara (Ed.), Coğrafya eğitiminde kavram ve değişimler (s. 209-226). Ankara: Pegem Akademi Yayınevi. [Google Scholar]
Keçe, M. ve Merey, Z. (2011). İlköğretim sosyal bilgiler kazanımlarının sosyal bilimler disiplinlerine ve disiplinlerarası anlayışa uygunluğunun belirlenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1), 110-139. [Google Scholar]
Kızılçaoğlu, A. (2006). İlköğretimin birinci kademesinde coğrafya eğitimi ve öğretimi. Marmara Coğrafya Dergisi, 0(14), 81-106. [Google Scholar]
Kızılçaoğlu, A. ve Taş, H. İ. (2007). İlköğretim ikinci kademede coğrafya eğitimi ve öğretimi: öğrenme alanları ve kazanım boyutu. Marmara Coğrafya Dergisi, 0 (16), 93-108). [Google Scholar]
Kirkit, M. (2019). Sosyal bilimler disiplinlerinin sosyal bilgiler programlarına ve ders kitaplarına yansıma durumları (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi adresinden edinilmiştir. [Google Scholar]
MEB, (2018). Sosyal bilgiler dersi öğretim programları, Web: http://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/ 201812103847686 adresinden 15. 11. 2022 tarihinde alınmıştır. [Google Scholar]
Memişoğlu, H. ve Öner, G. (2013). Sosyal bilgiler dersinde öğrenci ve öğretmen görüşlerine göre coğrafya konularının öğretimi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 2(3), 347-366. [Google Scholar]
Özey, R. (2010). Coğrafya’da yapılandırmacı yaklaşıma göre öğretmen-öğrenci ilişkisi. R. Özey., S. İncekara (Ed.), Coğrafya eğitiminde kavram ve değişimler (s. 1-8). Ankara: Pegem Akademi Yayınevi. [Google Scholar]
Öztürk, C. (2006). Sosyal Bilgiler: Toplumsal yaşama disiplinlerarası bir bakış. C. Öztürk, (Ed.), Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi, (s. 22-48). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık. [Google Scholar]
Şahin, İ. (2017). Ortaokul sosyal bilgiler programında yer alan coğrafya konularının programın genel amaçlarını karşılama düzeyleri (Yüksek Lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi adresinden edinilmiştir. [Google Scholar]
Taş, M. (2019). 5.sınıf sosyal bilgiler dersinde öğrencilerin coğrafi becerilerinin geliştirilmesi: bir eylem araştırması (Yüksek Lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi adresinden edinilmiştir. [Google Scholar]
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (8. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık. [Google Scholar]
Yıldırım, T. (2019). Sosyal bilgilerin temelleri. R. Turan & T. Yıldırım, (Ed.), Sosyal bilgiler eğitimi ve coğrafya (s. 140-154). Ankara: Anı Yayıncılık. [Google Scholar]
Zeybek, H. İ. (2015). Coğrafya. A. S. Bilgili, (Ed.), Sosyal bilgilerin temelleri (s. 95- 102). Ankara: Pegem Akademi Yayınları. [Google Scholar]

Volume 7 Issue 4

December 2023

All Articles